Peter Cornell: De paden naar het paradijs
klik voor vergroting
Titel: De paden naar het paradijs : Noten bij een verloren manuscript
Oorspronkelijke titel: Paradisets Vägar : Noter till ett Förlorat Manuskript, 1987
Vertaald uit het Zweeds door: Atte Jongstra
Genre: roman
Uitgever: Atheneum, 2003
ISBN10: 9025306586
Flaptekst / Beschrijving
Peter Cornell boek over de zoekers naar het hogere, het ideaal, het paradijs, heeft een bijzondere vorm: het bestaat uit voetnoten bij een verloren manuscript. Die vorm past perfect bij de inhoud, want al die verschillende zoektochten zijn dwaalwegen, het zijn omcirkelingen van iets wat op zichzelf nooit in zicht komt, iets wat voor alle zoekers verschilt, iets wat niet alleen niet bestaat, maar nog onkenbaar is bovendien.
Tijd speelt geen rol in De paden naar het paradijs. De kinderkruistocht figureert naast Mozes' uittocht, de achttiende-eeuwse geestenziener Swedenborg naast de quasi-spion Enbom uit de jaren vijftig, Malevitsj naast de bouwmeester van Salomo's tempel. Het gaat Cornell om een beeld van het mijmeren, dromen en dagdromen over een ideale, toekomstige, aan het aardse ontstegen wereld, en dat met ten minste één been in de werkelijkheid.
Iedereen is bij Cornell een personage, of het nu mensen zijn die in de buitenwereld hebben rondgelopen of figuren die nooit buiten de band van een boek zijn gekomen. Die personages laten zich niet weerhouden door de grens tussen verstand en waanzin; hun fantasieën en dromen houden pas halt bij de grens van het voorstelbare. Soms zijn het berekenende karakters Mallarmé bijvoorbeeld, met zijn meticuleuze cijferwerk voor Le Livre. Vaker zijn het mensen die het midden houden tussen onbelemmerd geesteswaaien en geestelijk evenwicht: Freud, de surrealisten, de 'land artist' Smithson. Hen zou je mythofielen kunnen noemen; bij anderen overweegt de mythomanie. Cornell beschrijft -manen en -fielen met evenveel liefde; bij het lezen van de noten waan je je soms in een inrichting, een inrichting waarin patiënten en medebezoekers moeilijk uit elkaar te houden zijn.
Peter Cornell woont in Stockholm en is daar professor aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst.
Ane Jongstra werd in een Göteborgse boekhandel verrast door de ondertitel van Cornells boek. Het was geen miskoop: niet alleen heeft het hem veel ideeën aan de hand gedaan voor zijn eigen werk, het is hem zo blijven bezighouden dat hij het uit zichzelf in het Nederlands heeft overgezet. Hij heeft ook nog voor een nawoord gezorgd (en, onvermijdelijk, voor wat extra noten).
Beskrivning
Författaren var en välbekant gestalt på Kungliga Biblioteket i Humlegården. Nära nog dagligen under mer än tre decennier hade man kunnat se honom i den fridfulla forskarsalen, försjunken i studier och drömmerier. Det talades om att han var sysselsatt med ett osedvanligt omfattande projekt, ett verk som - det hade han en gång yppat i förtroende - skulle uppenbara en rad hittills förbisedda sammanhang.
Trots noggranna efterforskningar lyckades man emellertid aldrig hitta detta arbete efter hans bortgång. I hans kvarlåtenskap påträffades dock en bunt manuskript med påskriften Paradisets vägar. Noter. Av det stora verket återstod alltså bara notapparaten.
Manuskriptet är maskinskrivet på vitt papper i A4-format. Det består av 122 lösa blad, samlade i en bunt. Varken sidorna eller noterna är numrerade. I denna utgåva har jag dock numrerat noterna enligt deras ordning i manuskriptbunten. Huruvida denna ordning var den slutgiltiga kan vi inte med säkerhet veta och andra kombinationer kan naturligtvis inte uteslutas. Inte heller vet vi om manuskriptet är den fullständiga notapparaten till Paradisets vägar eller om det bara är en mindre del. Vissa grafiska figurer ingick i det ursprungliga manuskriptet; andra illustrationer, företrädesvis olika konstverk som nämns i texten, har jag själv bifogat.
Som författarens ende kvarvarande vän och elev återstår för mig bara att låta publicera dessa noter, i hopp om att de ska kunna ge en aning om det förlorade verkets konturer - eller åtminstone väcka läsarens nyfikenhet att gå vidare i den litteratur som noterna refererar till.
