start > auteurs > Torgny Lindgren

Torgny Lindgren
Zweden

Auteur

De schrijver Torgny Lindgren (Norsjö, Zweden, 1938-2017) is, althans in mijn beleving, de belangrijkste Zweedse schrijver van dit moment. Zijn werk is over de hele wereld vertaald en hij ontving talloze prijzen voor zijn werk. Zo won hij in 1986 de Prix Femina étranger voor het boek Bat Seba. In 1995 de Augustpriset voor Hummelhonung en in 2000 de Selma Lagerlöfs litteraturpris.

In 1995 brak hij in Nederland door met Het licht.

Torgny Lindgren werd in 1938 in Norsjö geboren in Västerbotten in het noorden van Zweden. Het gebied kende een levendige traditie van verhalen vertellen. Op lange donkere winterdagen vertelden de bewoners elkaar in de keuken verhalen, bijna romans. de grootmoeder van Lindgren was zo'n verhalenvertellster en Lindgren heeft zich in deze orale traditie genesteld. Hij is een verhalenverteller die zijn teksten in zijn hoofd laat rijpen en ze dan pas uitschrijft. Dat levert een geraffineerd eenvoudige stijl op waarin zowel veel wordt uitgedrukt als veel wordt verzwegen.

In een interview uit 1992 zegt Lindgren: 'Ik ben een heel langzame schrijver. Ik probeer alles uit mijn hoofd te leren. Ik schrijf als ik in het bos werk of in mijn tuin. Terwijl ik naar muziek luister of aan het koken ben (..). Ik probeer het verhaal op te bouwen, te laten groeien in mijn hoofd. En als de tijd daar is om te schrijven, ken ik ze uit mijn hoofd. Als je op die manier werkt, moet je alles wat niet noodzakelijk is wegsnijden. Je kunt het je niet veroorloven om onzin op te slaan in je hoofd'.

Het proza van Lindgren is onopgesmukt maar zeer muzikaal. Het proza van Lindgren moet langzaam gelezen moet worden. Je moet de tekst afgrazen, om het met Barthes te zeggen. In een recensie uit 2001 stelt Nicolaas Matsier dat hij Lindgren met de grootst mogelijke traagheid leest en 'tegen langzaam lezen is alleen het allerbeste proza bestand' (Vrij Nederland april 2001).

Het proza van Lindgren is verstild. Zijn personage zijn veelal ongeletterde Zweedse plattelanders die aan weinig woorden genoeg lijken te hebben en in wier leven de dood het onrecht of de chaos toeslaat. Hoe de 'slings and arrows' van het leven te verdragen? dat is, zegt Lindgren, de kwestie die in zijn oeuvre aan de orde is.

De plaats van handeling is vrijwel altijd het genadeloze landschap van het Hoge Noorden.

Hieronder een gesprek uit 2010 met Torgny Lindgren in zijn eigen woning, uitgezonden door de Zweedse TV4 (Zweedstalig).

Toelichting bij originele werken

Hieronder geef ik een kleine toelichting bij twee niet vertaalde verzamelbundels: Berättelserna en Nåden har Ingen lag

Berättelserna

In de bundel Berättelserna zijn de verhalen uit drie boeken bijeengebracht:
- I Brokiga Blads vatten (Nederlandse vertaling In het water van de Bonte Bladen
- Merabs Skönhet (De schoonheid van Merab)
- Legender (niet vertaald in het Nederlands)

Het zijn de volgende verhalen:

I
Skräddar Molin (uit: Merabs Skönhet)
Störstorden (uit: Merabs Skönhet)
Predikan I (uit: Merabs Skönhet)
Predikan II (uit: Merabs Skönhet)
Predikan III (uit: Merabs Skönhet o.d.t. Gloria)
Merabs skönhet (uit: Merabs Skönhet)
Brev I: Vatten (uit: Merabs Skönhet)
Brev II: Den sanna kärleken (uit: Merabs Skönhet)
Stubbrytaren (uit: Merabs Skönhet )
Rut och Signar (uit: Legender 5) - Nederlandse vertaling in Terras jrg 2014 nr 6
Femfingermandeln (uit: Legender 7)
Cecilia och hennes make (uit I Brokiga Blads vatten 7)
Elis i Lillåberg (uit: I Brokiga Blads vatten 4)

II
Uppfinningarnas moder (1978)
Alfred Krummes (uit: I Brokiga Blads vatten 9)
Lot och hans hustru (uit I Brokiga Blads vatten 5)
Trädet (uit: I Brokiga Blads vatten 2)
Anette Svensson och Anden (uit: Legender 9)
Aposteln Jakob (uit: Legender 11)
Freja och Rungner (uit: Legender 10)
Två helgon (uit: Legender 6)
Josua (uit: Legender 4)
Pokerspelarna (uit: Legender 2)
Prazalanz (uit: Legender 1)

III
Uppenbarelseboken (uit: I Brokiga Blads vatten 3)
Huset (aparte uitgave Huset 2017)
Brokiga Blad (uit: I Brokiga Blads vatten 10)
Das Lied von der Erde (uit: I Brokiga Blads vatten 1)
Buddha och duvan (uit: Legender 13)

Nåden har Ingen lag (2008)

Dit boek is een drieluik - een altaarstuk - dat bestaat uit de volgende romans:
- Hummelhonung (1995) - Hommelhoning
- Dorés Bibel (2005) - De bijbel van Doré
- Pölsan (2002) - Het ultieme recept

De Zweedse flaptekst bij de eerste druk luidt als volgt:

En triptyk är en tredelad bild, tänk er ett altarskåp. Långt innan dessa tre romaner blev skrivna hade Torgny Lindgren en idé om hur de hängde samman, som tre bilder bredvid varandra.

Den första bilden föreställer tvekampen mellan två, som hålls vid liv av ett gemensamt, oresonligt hat till den andre.

Den andra Bilder föreställer egentligen en bilderbok, den mycket populära bibelutgåva från 1866 som illustrerades av den franska konstnären Gustave Doré. Romanens huvudperson, som inte kan läsa vare sig tryckt eller skrivit, ha bestämt sig för att "säga" en berättelse om denna märkvärdiga trycksak. och om sin far.

Den tredje Bilder föreställer en maträtt som är osannolikt läcker, och som förekommer i ett otal skepnader. Men dat ska inte vara korngryn i.

I övrigt talar böckerna bäst för sig själva. Dessa tre romaner från Västerbottens inland blev skrivna i en annan ordning, men dat var så här Torgny Lindgren hade tänkt sig triptyken: Hummelhonung, Dorés Bibel och Pölsan. Ett av svensk litteraturs största prosaverk i en samlad utgåva.

De uitgever Norstedts voegt daar nog de volgende informatie aan toe:

De tre romanerna Hummelhonung, Pölsan och Dorés Bibel utgör en särskild enhet i Torgny Lindgrens författarskap, med gemensamma miljöer, personer och motiv. Så här berättar han själv i Svenska Dagbladet, hur sambandet de tre böckerna emellan blev än mer uppenbart när han sett Riksteaterns uppsättning av Pölsan:

"- Jag insåg plötsligt att utan att ha läst Hummelhonung och Pölsan är det svårt att läsa Dorés Bibel. De tre romanerna är komponerade utifrån ett antal temata med variationer och upprepningar, och däri liknar de musiken. Jag tycker ju mycket om Mahler, och skälet är nog att i hans kompositioner finns det ofta referenser till andra verk av honom, säger Lindgren som nu också berättar att trots romanernas mycket lokala förankring var impulsen till dem internationell.

- Min fru och jag vistades en intensiv sommar 1980 i Helmstedt i Västtyskland då dessa tre berättelser, denna triptyk, la sig tillrätta inne i skallen. Vi befann oss ungefär en kilometer från den östtyska gränsen. Jag såg det delade Tyskland framför mig: det magra och fattiga Östtyskland och det uppsvällda, feta Västtyskland, oförmögna att låta sig själva dö. Detta var livslögnen med stora bokstäver och hela samhället och människorna var en del av den." (bron: Norstedts

[NB de titel Nåden har Ingen lag is een woordspeling: 'Nöden har Ingen lag' betekent Nood breekt wet. Nåden betekent (Gods) genade.]

Secundaire literatuur (1)

Kaj Schueler (2013). Torgny om Lindgren. Norstedts

Websites (8)

Recensies (43)

Het groene glas (2016):
- Literair Nederland (website) (22-08-2016) Reinier van Houwelingen: Het stille leven van Klingsor de kunstschilder (online)
- TZUM Literaire webblog (12-06-2016) Guus Bauer: De kunst is de enige bedoeling van het leven (online)
- Trouw (07-05-2016) Sofie Messeman: Nietige mensen, wilde dromen
- de Volkskrant (02-07-2016) Arjan Peters: Torgny Lindgren is Zweedse meester van de droge humor
Herinneringen (2012):
- Trouw (20-10-2012) Sofie Messeman: Lofzang op de verbeelding
- de Volkskrant (01-12-2012) Arjan Peters: Wrikken aan de waarheid. Interview
De bijbel van Doré (2010):
- Trouw (25-09-2010) Sofie Messeman: De prenten van Doré als enig houvast. Schitterende roman van Torgny Lindgren
- de Volkskrant (06-11-2010) Arjan Peters: Loflied op het analfabetisme
Norrlandse Aquavit (2009):
- Trouw (11-07-2009) Henk van der Liet: Hoe God verdween uit Avabäck. De tragikomische memoires van Torgny Lindgren
- de Volkskrant (03-07-2009) Arjan Peters: God staat in het Norrlandse bos
Het ultieme recept (2005):
- 8Weekly (30-09-2005) Minte Kamphuis: In balkenbrij is alles mogelijk
- De Groene Amsterdammer (16-12-2005) Jacq Vogelaar: Het geheim van de keuken
- Trouw (12-11-2005) Hester Eymers: Een woestenij bevolkt met verhalen
- NRC Handelsblad (10-02-2006) Kester Freriks: Gered dankzij de balkenbrij
- de Volkskrant (04-11-2005) Peter Swanborn: De beste balkenbrij van Zweden
In het water van Bonte Bladen (2001):
- de Volkskrant (25-05-2001) Peter Swanborn: Tragisch, maar gelukkig
- Aftonbladet (23-08-1999) Magnus Ringgren: Skapandet leder till döden
- Vrij Nederland (14-04-2001) Nicolaas Matsier: Bestand tegen langzaam lezen
- NRC Handelsblad (13-06-2001) Kester Freriks: Een ieder zijn eigen raadsel. Drie stijlvolle romans van de stilstand
- Trouw (12-05-2001) T. van Deel: De sparren denderden en zongen als kerkklokken
Hommelhoning (1997):
- De Groene Amsterdammer (26-11-1997) Jacq Vogelaar: Een gedeeld leven
- de Volkskrant (26-09-1997) Yra van Dijk: Zodat ze een schoot hadden om in te sterven
- Het Parool (24-10-1997) Peter Veldhuisen: Een borst vol puistjes
- Noordhollands dagblad (18-12-1997) Nico de Boer: Vete tussen stervende broers
- NRC Handelsblad (13-02-1998) Kester Freriks: Veldslag in familiekring
- De Morgen (11-12-1997) Herman Jacobs: Spek is de enige zekerheid
- Trouw (10-10-1997) T. van Deel: De honing drong tot in zijn hele wezen door en bracht Olof in een toestand van gelukzaligheid
- HP/De Tijd (03-10-1997) Jaap Goedegebeure: Heilige zinloosheid
- De Morgen (03-07-1998) Jeroen Kuijpers: Het dodelijke woord
Het licht (1996):
- Trouw (29-03-1996) T. van Deel: Als men zich schaamt gaat de ziel etteren
- HP/De Tijd (26-04-1996) Jaap Goedebuure: Een tam konijn en een wilde haas
- Provinciale Zeeuwse Courant (26-04-1996) Theo Hakkert: Lindgren tussen gruwel en parabel
- De Groene Amsterdammer (17-04-1996) Jacq Vogelaar: Het licht van de verwondering
- NRC Handelsblad (12-04-1996) Gertjan van Schoonhoven: De orde rent achter de wandorde aan, gesprek met de Zweedse auteur Torgny Lindgren
- de Volkskrant (01-04-1996) Nicolaas Matsier: Een vlo in een konijnevacht
De schoonheid van Merab (1992):
- De Standaard (18-04-1992) Koen Vermeiren: Verhalen van de kleermaker
- Vrij Nederland (16-05-1992) Gertjan van Schoonhoven: Torgny Lindgren: .'Ik schrijf samen met mijn grootmoeder. Al is ze al veertig jaar dood'
- NRC Handelsblad (13-03-1992) Marjoleine de Vos: De ondraaglijke schoonheid van een koeiestaart; Torgny Lindgren over het leven in Noord-Zweden
- New York Times review (11-03-1990) A. G. Mojtabai: Merab's Beauty And Other Stories.
Bathseba (1991):
- Trouw (14-06-1992) T. van Deel: Bathseba en de schoonheid van Merab, een verteller uit het hoge noorden
De weg van de slang (1988):
- Trouw (16-12-1993) T. van Deel: Het was zoals het was
- Vrij Nederland (11-06-1994) Cyrille Offermans: Een uier waaraan we de wereld melken
Algemeen:
- TZUM Literaire webblog (17-03-2017) Coen Peppelenbos: Nieuws: Torgny Lindgren (1938 – 2017) overleden [met filmpje -zweeds]

Publicaties

Overzicht publicaties (met vertalingen):


2020, Tre pjäser
2020, Sju pjäser
2017, Huset [uit: Berättelserna]
2014, Klingsor: Het groene glas, 2016
2010, Minnen: Herinneringen, 2012
2008, Nåden har ingen lag [verzamelbundel]
2007, Norrlands akvavit: Norrlandse Aquavit, 2009
2005, Dorés Bibel: De bijbel van Doré, 2010
2003, Döden ett Bekymmer
2003, Berättelserna [verzamelbundel]
2002, Pölsan: Het ultieme recept, 2005
1999, I Brokiga Blads vatten: In het water van Bonte Bladen, 2001
1995, Hummelhonung: Hommelhoning, 1997
1991, Till sanningens lov
1988, Kärleksguden Frö. En levnadsteckning
1987, Ljuset: Het licht, 1996
1986, Legender
1984, Bat Seba: Bathseba, 1991
1983, Merabs skönhet: De schoonheid van Merab, 1992
1982, Ormens väg på Hälleberget: De weg van de slang, 1988
1981, Skrämmer dig minuten
1979, Brännvinsfursten
1975, Hallen
1973, Övriga frågor
1972, Skolbagateller medan jag försökte skriva till min överordnade
1971, Hur skulle det vare om man vore Olof Palme?
1970, Dikter från Vimmerby: De dichter van Vimmerby, 1998
1965, Plåtsax, hjärtats instrument
1953, Sveríges mynt 1719-1776 [non-fictie]
--, [verzamelbundel]: De weg van de slang, de schoonheid van Merab, Bathsheba, 1998

Het overzicht van de originele publicaties is niet per se compleet. Ik streef om praktische redenen geen volledigheid na.

boekomslag Sveríges mynt 1719-1776 [non-fictie] van Torgny Lindgrenboekomslag Plåtsax, hjärtats instrument van Torgny Lindgrenboekomslag Dikter från Vimmerby van Torgny Lindgrenboekomslag Hur skulle det vare om man vore Olof Palme? van Torgny Lindgrenboekomslag Skolbagateller medan jag försökte skriva till min överordnade van Torgny Lindgrenboekomslag Övriga frågor van Torgny Lindgrenboekomslag Hallen van Torgny Lindgrenboekomslag Brännvinsfursten van Torgny Lindgrenboekomslag Skrämmer dig minuten van Torgny Lindgrenboekomslag Ormens väg på Hälleberget van Torgny Lindgrenboekomslag Merabs skönhet van Torgny Lindgrenboekomslag Bat Seba van Torgny Lindgrenboekomslag Legender van Torgny Lindgrenboekomslag Ljuset van Torgny Lindgrenboekomslag Kärleksguden Frö. En levnadsteckning van Torgny Lindgrenboekomslag Till sanningens lov van Torgny Lindgrenboekomslag Hummelhonung van Torgny Lindgrenboekomslag I Brokiga Blads vatten van Torgny Lindgrenboekomslag Pölsan van Torgny Lindgrenboekomslag Berättelserna [verzamelbundel] van Torgny Lindgrenboekomslag Döden ett Bekymmer van Torgny Lindgrenboekomslag Dorés Bibel van Torgny Lindgrenboekomslag Norrlands akvavit van Torgny Lindgrenboekomslag Nåden har ingen lag [verzamelbundel] van Torgny Lindgrenboekomslag Minnen van Torgny Lindgrenboekomslag Klingsor van Torgny Lindgrenboekomslag Huset [uit: Berättelserna] van Torgny Lindgrenboekomslag Tre pjäser van Torgny Lindgrenboekomslag Sju pjäser van Torgny Lindgren

Vertalingen

Overzicht vertalingen:

Boeken 1 tot 10 van de 13


Het groene glas
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Lia van Strien
vertaling van: Klingsor, 2014
uitgever: De Geus, april 2016
ISBN13: 978-9044535303
genre: roman

Meer informatie...

Herinneringen
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Lia van Strien
vertaling van: Minnen, 2010
uitgever: De Geus, oktober 2012
ISBN13: 978-9044518795
genre: roman

Meer informatie...

De bijbel van Doré
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Lia van Strien
vertaling van: Dorés Bibel, 2005
uitgever: De Geus, augustus 2010
ISBN13: 978-9044513134
genre: roman

Meer informatie...

Norrlandse Aquavit
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Bertie van der Meij
vertaling van: Norrlands akvavit, 2007
uitgever: De Geus, mei 2009
ISBN13: 978-9044513127
genre: roman

Meer informatie...

Het ultieme recept
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Bertie van der Meij
vertaling van: Pölsan, 2002
uitgever: De Bezige Bij, augustus 2005
ISBN10: 9023417704
genre: roman

Meer informatie...

In het water van Bonte Bladen
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Bertie van der Meij
vertaling van: I Brokiga Blads vatten, 1999
uitgever: De Bezige Bij, maart 2001
ISBN10: 9023470362
genre: roman

Meer informatie...

De weg van de slang, de schoonheid van Merab, Bathsheba
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Rita Verschuur
vertaling van: [verzamelbundel],
uitgever: De Bezige Bij, 1998
ISBN10: 9023437756
genre: roman

Meer informatie...

De dichter van Vimmerby
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Hans Kloos
vertaling van: Dikter från Vimmerby, 1970
uitgever: De Bezige Bij, 1998
ISBN10: 9023414004
genre: poezie
partiële vertaling. De cyclus Gemeentelijk is gepubliceerd in Raster 81 (bovenstaand ISBN nummer)

Meer informatie...

Hommelhoning
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Rita Verschuur
vertaling van: Hummelhonung, 1995
uitgever: De Bezige Bij, 1997
ISBN10: 9023436628
genre: roman

Meer informatie...

Het licht
auteur: Torgny Lindgren
land: Zweden
vertaald uit het Zweeds door Bertie van der Meij
vertaling van: Ljuset, 1987
uitgever: De Bezige Bij, 1996
ISBN10: 9023435729
genre: roman
Heruitgave 2007 ISBN 978 90 234 2748 3 Heruitgave 2014 Uitgeverij World Editions - Colibri reeks

Meer informatie...

Boeken 1 tot 10 van de 13

Vertalingen in tijdschriften en bloemlezingen (5)

  • Terras (2014) jrg/nr. 6, pag. 155-159. Uit legender online
  • Raster (2000) jrg/nr. 91, pag. 65-71. Trappen lopen online

    Ook verschenen in In het water van de Bonte Bladen 2001, p159-170

  • Raster (1998) jrg/nr. 81, pag. 39-47. Gemeentelijk online

    Een dichtcyclus uit Dikter från Vimmerby

  • Raster (1993) jrg/nr. 61, pag. 15-39. ‘We zitten boordevol met taal’ online

    Tekst van een lezing over het thema ‘Traditie en creativiteit in het schrijfproces’ die de auteur zomer 1986 tijdens een zomercursus op IJsland heeft gehouden. Gepubliceerd in: Språk. Svensklärarföreningens Årsskrift 1986, blz. 9-28.

  • De Tweede Ronde. Zweeds nummer (1989) jrg/nr. 10, pag. 113-117. De grootste woorden online

    De grootste woorden uit: Merabs skönhet


Colofon